ჯოსეფ ბროცკის მიმართვა კურსდამთავრებულებს
ცხოვრება თამაშია მრავალი წესით, მაგრამ მსაჯის გარეშე. ამ თამაშს უფრო მეტად დაკვირვებით სწავლობ, ვიდრე რომელიმე წიგნის, თუნდაც წმინდა წიგნის კითხვით. არაა გასაკვირი, რომ ასე ბევრი თამაშობს უსამართლოდ, ასე ცოტა იმარჯვებს და ასე ბევრი მარცხდება…
თუ კარგად მახსოვს ჩემი კოლეგები, თუ ვიცი რა ხდება უნივერსიტეტების სასწავლო პროგრამებში მთელი ქვეყნის მასშტაბით, თუ არ ვარ სრულიად გულგრილი იმ ზეწოლის მიმართ, რასაც ეგრეთ წოდებული თანამედროვე სამყარო ახდენს ახალგაზრდებზე, მენატრება ისინი, ვინც თქვენს სკამებზე ათიოდე წლის წინ ისხდნენ, რადგან მათგან ზოგიერთს მაინც შეეძლო ათი მცნების ციტირება, ზოგიერთს კი შვიდი მომაკვდინებელი ცოდვის სახელებიც ახსოვდა. რაც შეეხება იმას, თუ რა უქნიათ მათ ამ ძვირფასი ცოდნით შემდგომ, როგორ წარმართეს თამაში, წარმოდგენა არ მაქვს. მხოლოდ იმის იმედი შემიძლია მქონდეს, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში უკეთესია, იხელმძღვანელო წესებითა და ტაბუებით, რომლებიც ვიღაც სრულიად შეუცნობელმა დააწესა, ვიდრე მხოლოდ სისხლის სამართლის კოდექსით.
ვინაიდან თქვენი გზა, სავარაუდოდ, საკმაოდ გრძელი იქნება, და რადგან, როგორც ჩანს, უკეთესი მდგომარეობისა და თქვენს გარშემო ღირსეული სამყაროს შექმნისკენ ისწრაფვით, ცუდი არ იქნებოდა გაცნობოდით იმ მცნებებსა და ცოდვათა სიას. სულ ჩვიდმეტი პუნქტია, და ზოგიერთი მათგანი ერთმანეთს ფარავს. რა თქმა უნდა, შეგიძლიათ იკამათოთ, რომ ისინი მიეკუთვნებიან რწმენას, რომელსაც ძალადობის მნიშვნელოვანი ისტორია აქვს. მაგრამ, სხვა რწმენებთან შედარებით, ეს ყველაზე შემწყნარებლური ჩანს; ის იმსახურებს თქვენს ყურადღებას თუნდაც იმიტომ, რომ მან შვა საზოგადოება, რომელშიც თქვენ გაქვთ უფლება, ეჭვქვეშ დააყენოთ ან უარყოთ მისი ღირებულება.
თუმცა მე აქ არ ვარ იმისთვის, რომ რომელიმე კონკრეტული რწმენის ან ფილოსოფიის ღირსებები ვაქო, არც ის მსურს, რაც ბევრს ეტყობა სიამოვნებს, – გავაკრიტიკო თანამედროვე განათლების სისტემა ან თქვენ, მისი სავარაუდო მსხვერპლნი.
მაგრამ თაობებს შორის გამჭვირვალე კედელია, ირონიული ფარდა, თუ გნებავთ, გამჭვირვალე საბურველი, რომელიც თითქმის არ უშვებს გამოცდილების გადაცემას. საუკეთესო შემთხვევაში, მხოლოდ რამდენიმე რჩევა აღწევს.
ამიტომ, რასაც ახლა მოისმენთ, მიიჩნიეთ უბრალოდ რჩევებად – რამდენიმე აისბერგის წვერად, თუ შეიძლება ასე ითქვას, და არა სინას მთად. მე მოსე არ ვარ, არც თქვენ ხართ ბიბლიური ებრაელები; ეს რამდენიმე შემთხვევითი ჩანაწერია, მოყვითალო ბლოკნოტზე სადღაც კალიფორნიაში დაწერილი – და არა ქვის ფიქალები. უგულებელყავით, თუ გსურთ, ეჭვი შეიტანეთ, თუ აუცილებლად მიგაჩნიათ, დაივიწყეთ, თუ სხვაგვარად ვერ ახერხებთ: არაფერია მათში იმპერატიული. თუ რაიმე გამოგადგებათ ახლა ან მომავალში, მოხარული ვიქნები. თუ არა, ჩემი რისხვა ვერ მოგწვდებათ.
- ახლა და მომავალში, ვფიქრობ, სასარგებლო იქნება, თუ ყურადღებას გაამახვილებთ ენის სიზუსტეზე. ეცადეთ, ააშენოთ და მოუაროთ თქვენს ლექსიკონს ისე, როგორც საბანკო ანგარიშს უვლით. მიაქციეთ ყოველგვარი ყურადღება და შეეცადეთ გაზარდოთ თქვენი შემოსავალი. მიზანი არ არის საძინებელში მჭევრმეტყველების ან პროფესიული წარმატების გაუმჯობესება – თუმცა ესეც შეიძლება იყოს შედეგი – არც ის, რომ სალონური მოლაყბეები გახდეთ. მიზანია, შეძლოთ საკუთარი თავის რაც შეიძლება სრულად და ზუსტად გამოხატვა; ერთი სიტყვით, მიზანი თქვენი წონასწორობაა. რადგან იმ რაღაცების დაგროვებამ, რაც არ არის გამოთქმული, სათანადოდ არტიკულირებული, შეიძლება ნევროზი გამოიწვიოს..
- ახლა და მომავალში, ეცადეთ კეთილი იყოთ თქვენი მშობლების მიმართ. თუ ეს ძალიან ჰგავს “პატივი ეცი დედასა შენსა და მამასა შენსა” და თქვენთვის არაკომფორტულია, ასე იყოს. მე მხოლოდ იმის თქმა მინდა, ნუ აუჯანყდებით მათ, რადგან, დიდი ალბათობით, ისინი თქვენზე ადრე გარდაიცვლებიან, ასე რომ, შეგიძლიათ თავი აარიდოთ დანაშაულის გრძნობის ამ წყაროს მაინც, თუ არა მწუხარებისას. თუ აუცილებლად უნდა აუჯანყდეთ ვინმეს, აუჯანყდით იმათ, ვისაც ასე ადვილად ვერ ატკენთ გულს..
- ნუ მიანდობთ ზედმეტად თავს პოლიტიკოსებს – არა იმდენად იმიტომ, რომ ისინი სულელები ან არაპატიოსნები არიან, რაც ხშირად მართლაც ასეა, არამედ მათი სამუშაოს მასშტაბის გამო, რომელიც ძალიან დიდია მათ შორის საუკეთესოებისთვისაც კი, ნებისმიერი პოლიტიკური პარტიის, დოქტრინის, სისტემის ან მათი პროექტისთვის. ყველაფერი, რისი გაკეთებაც მათ შეუძლიათ, საუკეთესო შემთხვევაში, სოციალური ბოროტების შემცირებაა და არა მისი აღმოფხვრა. რაც არ უნდა მნიშვნელოვანი იყოს გაუმჯობესება, ეთიკური თვალსაზრისით ის ყოველთვის უმნიშვნელო იქნება, რადგან ყოველთვის იქნებიან ისინი – თუნდაც ერთი ადამიანი – ვინც ამ გაუმჯობესებით ვერ ისარგებლებს. სამყარო არ არის სრულყოფილი; ოქროს ხანა არასდროს ყოფილა და არც იქნება.
ნუ ეცდებით გამორჩეული იყოთ, ეცადეთ იყოთ თავმდაბალი. ჩვენ ისედაც ძალიან ბევრნი ვართ და კიდევ უფრო მეტნი ვიქნებით ძალიან მალე. ამიტომ, ყურადღების ცენტრში მოხვედრა აუცილებლად სხვების ხარჯზე მოხდება, რომლებიც ვერ მოხვდებიან იქ. ის, რომ ვიღაცის ფეხებზე უნდა დადგეთ, არ ნიშნავს, რომ მათ მხრებზე უნდა დადგეთ. გარდა ამისა, ყველაფერი, რასაც ამ პრივილეგირებული პოზიციიდან დაინახავთ, იქნება ადამიანთა ზღვა, პლუს ისინი, ვინც თქვენსავით თვალსაჩინო – და ძალიან სარისკო – პოზიცია დაიკავეს: ისინი, ვისაც მდიდრებსა და ცნობილებს უწოდებენ…
- ნებისმიერ ფასად ეცადეთ თავი აარიდოთ საკუთარი თავისთვის მსხვერპლის სტატუსის მინიჭებას. თქვენი სხეულის ყველა ნაწილიდან ყველაზე მეტად სიფრთხილე გმართებთ საჩვენებელი თითის მიმართ, რადგან ის მწყურვალეა ბრალდებისა. მიმართული თითი მსხვერპლის ლოგოა – V ნიშნის საპირისპირო და დანებების სინონიმი. რაც არ უნდა საზარელი იყოს თქვენი მდგომარეობა, ეცადეთ არ დაადანაშაულოთ არაფერი და არავინ: ისტორია, სახელმწიფო, ზემდგომები, რასა, მშობლები, მთვარის ფაზა, ბავშვობა, ტუალეტის მოხმარების სწავლება და ა.შ. მენიუ უზარმაზარი და მოსაბეზრებელია, და მხოლოდ ეს სიდიდე და მოსაბეზრებლობა უნდა იყოს საკმარისად შეურაცხმყოფელი, რომ ადამიანის ინტელექტი მის წინააღმდეგ განაწყოს. იმ მომენტიდან, როცა სადმე ბრალს დასდებთ, თქვენ ასუსტებთ საკუთარ გადაწყვეტილებას, რაიმე შეცვალოთ; შეიძლება იმის მტკიცებაც კი, რომ ეს ბრალდების მწყურვალე თითი ისე ველურად ირხევა, როგორც ირხევა, იმიტომ რომ გადაწყვეტილება თავიდანვე არასაკმარისად მტკიცე იყო. ბოლოს და ბოლოს, მსხვერპლის სტატუსს თავისი სიტკბოც აქვს. ის მოითხოვს თანაგრძნობას, ანიჭებს განსაკუთრებულობას, და მთელი ერები და კონტინენტები ნებივრობენ მენტალური ფასდაკლებების ბუნდოვანებაში, რომელიც რეკლამირებულია როგორც მსხვერპლის სინდისი…
- სამყარო, რომელშიც შედიხართ და იარსებებთ, კარგი რეპუტაციით არ სარგებლობს. ის გეოგრაფიულად უკეთესი იყო, ვიდრე ისტორიულად; ის კვლავ გაცილებით უფრო მიმზიდველია ვიზუალურად, ვიდრე სოციალურად. ეს არ არის სასიამოვნო ადგილი, როგორც მალე აღმოაჩენთ, და ძალიან მეეჭვება, რომ ის ბევრად უფრო სასიამოვნო გახდეს მანამ, სანამ თქვენ დატოვებთ მას. მაინც ეს არის ერთადერთი ხელმისაწვდომი სამყარო: ალტერნატივა არ არსებობს, და რომც არსებობდეს, არანაირი გარანტია არ არის, რომ ის ბევრად უკეთესი იქნებოდა, ვიდრე ეს. აქ ჯუნგლებია, ასევე უდაბნო, ციცაბო ფერდობი, ჭაობი და ა.შ. – სიტყვასიტყვით – მაგრამ უარესი ის არის, რომ მეტაფორულადაც. თუმცა, როგორც რობერტ ფროსტმა თქვა, “საუკეთესო გზა გარეთ ყოველთვის შიგნითკენ გადის”. მან ასევე თქვა, სხვა ლექსში, რომ “სოციალური ყოფნა ნიშნავს შემწყნარებლობას”. სწორედ ამ საქმის – გზის გაკვლევის – შესახებ რამდენიმე შენიშვნით მინდა დავასრულო…
ეცადეთ ყურადღება არ მიაქციოთ მათ, ვინც შეეცდება ცხოვრება გაგიმწაროთ. ასეთები ბევრნი იქნებიან – როგორც ოფიციალურ თანამდებობებზე, ისე თვითდანიშნულნი. აიტანეთ ისინი, თუ ვერ გაექცევით, მაგრამ როგორც კი მოახერხებთ თავის დაღწევას, მიანიჭეთ მათ ყველაზე მოკლე ყურადღება. უპირველეს ყოვლისა, ეცადეთ თავი აარიდოთ იმ ისტორიების მოყოლას, თუ როგორ მოგექცნენ უსამართლოდ; მოერიდეთ ამას, რაც არ უნდა მიმღები იყოს თქვენი აუდიტორია. ასეთი ამბები ახანგრძლივებს თქვენი მოწინააღმდეგეების არსებობას; სავარაუდოდ, ისინი სწორედ იმაზე არიან დახარბებულნი, რომ თქვენ ილაპარაკოთ და სხვებს უამბოთ თქვენი გამოცდილების შესახებ. თავისთავად არცერთი ინდივიდი არ არის უსამართლობის (ან სამართლიანობის) გამოვლენის ღირსი. ერთი-ერთზე თანაფარდობა არ ამართლებს ძალისხმევას: მნიშვნელოვანია ექო. ეს არის ნებისმიერი მჩაგვრელის მთავარი პრინციპი, იქნება ის სახელმწიფოს მიერ დასპონსორებული თუ თვითნასწავლი. ამიტომ, მოიპარეთ, ან გააჩუმეთ ექო, რათა არ მისცეთ მოვლენას, რაც არ უნდა უსიამოვნო ან მნიშვნელოვანი იყოს ის, უფლება მოითხოვოს უფრო მეტი დრო, ვიდრე მას დასჭირდა მოსახდენად…
აქ ჯობია შევჩერდე. როგორც ვთქვი, მოხარული ვიქნები, თუ ჩემს ნათქვამს სასარგებლოდ მიიჩნევთ. თუ არა, ეს იმას ნიშნავს, რომ თქვენ გაცილებით უკეთ ხართ აღჭურვილი მომავლისთვის, ვიდრე ამას თქვენი ასაკის ადამიანებისგან მოელოდნენ. რაც, ვფიქრობ, ასევე მიზეზია სიხარულისთვის – და არა შეშფოთებისთვის. ნებისმიერ შემთხვევაში – კარგად აღჭურვილი ხართ თუ არა – გისურვებთ წარმატებას, რადგან ის, რაც წინ გელით, არ არის პიკნიკი არც მომზადებულთათვის და არც მოუმზადებელთათვის, და თქვენ დაგჭირდებათ იღბალი. მაინც მჯერა, რომ თქვენ გაართმევთ თავს…
ცხადია, ეს ადგილი განსაკუთრებული სენტიმენტალური ღირებულების მქონეა ჩემთვის; და ასეთივე გახდება, ათიოდე წლის შემდეგ, თქვენთვისაც. ამ თვალსაზრისით, შემიძლია გამოვიცნო თქვენი მომავალი; ამ მხრივ, ვიცი, რომ თქვენ გაართმევთ თავს, ან უფრო ზუსტად, წარმატებას მიაღწევთ. რადგან ათიოდე წლის შემდეგ ამ ქალაქის სახელის ხსენებაზე სითბოს ტალღის შეგრძნება იმის მაჩვენებელი იქნება, რომ, იღბლიანი იყავით თუ არა, როგორც ადამიანები, თქვენ წარმატებას მიაღწიეთ. სწორედ ამგვარ წარმატებას გისურვებთ უპირველეს ყოვლისა მომავალ წლებში. დანარჩენი იღბალზეა დამოკიდებული და ნაკლებად მნიშვნელოვანია.